هر آب بطری شده‌ای معدنی نیست
می گویند همه آب‌هایی که با نام معدنی به فروش می‌رسد از دل کوه می‌جوشد و با گذر از شکاف‌ها و سنگ‌های آهکی به طور طبیعی تصفیه می‌شود و غنی از املاح معدنی است، اما آیا به‌درستی آب معدنی‌های موجود در بازار معدنی است؟ این‌که می‌گویند بیشتر آب بطری‌ها از نوع آب لوله‌کشی است، صحت دارد ؟ آیا آب معدنی را هم بسان آب لوله‌کشی تصفیه و گندزدایی میکنند؟ ارزش املاح موجود در این آب‌ها چه میزان است؟ این آب‌ها برای چه کسانی محدودیت مصرف دارد؟
آب معدنی، همان آب چشمه است که با عبور از طبقات و لایه های کوه ها به طور طبیعی تصفیه و هنگامی که به سطح زمین می رسد به جوش و خروش در آمده و اکسیژن فراوانی دریافت می کند.
این آب ها به دلیل گذر از سنگ های معدنی حاوی املاح زیادی چون کلسیم، منیزیم، سدیم و پتاسیم بوده و طعم و مزه بهتری نسبت به آب لوله کشی دارد.
آب معدنی چند نوع دارد!
اما باید بدانید آب معدنی طبیعی، آب چشمه، آب فرموله شده و آب آشامیدنی از جمله انواعی است که این روزها در بطری های آب معدنی پر می شود و نمی توان گفت همه آب هایی که در بازار به فروش می رسد، معدنی است، اما چه تفاوتی میان این آب ها وجود دارد و کدام بر دیگری برتری دارد؟
آب معدنی طبیعی از یک منبع زیرزمینی مانند چشمه، چاه های فوران کننده و چاه هایی که منشأ آب خیز آن زیرزمینی است به دست می آید.
این آب ها به علت آن که از سوی مقامات مسئول ثبت شده و به طور مداوم تست می شود، حفاظت شده است و تحت تاثیر سموم شیمیایی و آلودگی های محیطی (فاضلاب) قرار ندارد و از نظر میکروبیولوژیک دارای کیفیت مناسب است.
این آب ها دارای ترکیبات شیمیایی و معدنی خاصی و در مقایسه با انواع دیگر آب های بطری شده دارای بهترین کیفیت است.
اما آب برخی چشمه ها همچون آب هایی که در برخی روستاها آب شرب اهالی را تشکیل می دهد با وجود آن که یک منبع زیرزمینی مشخص دارد، اما بیشتر از سوی مقامات مسئول شناسایی و ثبت نمی شود و میزان مواد شیمیایی و معدنی آن تعیین شده نیست و به دلیل آن که احتمال دارد حفاظت شده نباشد، می تواند تحت تاثیر مواد شیمیایی محیط قرار گرفته و از نظر میکروبیولوژیک مناسب نباشد.
آب آشامیدنی هم از آب رودخانه ها، دریاچه ها، آبگیرها و سدها تهیه می شود و نوعی آب لوله کشی است و بی آن که منبع زیرزمینی خاصی داشته باشد، می تواند درصدی از بطری های موجود در بازار را پر کند و حتی برخی کارخانه های غیرمتعهد به منظور این که طعم این آب شبیه آب های زیرزمینی شود به آن نمک های معدنی می افزایند.
اما آب های معمولی بطری شده ای هم وجود دارد که بر اساس آیین نامه های ویژه ای با املاحی چون سدیم، پتاسیم، آهن، منگنز و کلسیم فرموله و سختی آن تنظیم شده و با نام محصول تولید شده در کارخانه به بازار روانه می شود. البته احتمال این که چند نوع آب را هم با یکدیگر مخلوط کنند، وجود دارد.
آب بطری شده تصفیه می شود، اما...
اما آیا آب های معدنی را تصفیه و ضدعفونی می کنند؟ معمولا برای ضدعفونی کردن آب های بطری شده از روش کلر زنی کمتر استفاده می شود و خطرهای ناشی از پرکلرین در این نوشیدنی ها دیده نمی شود؛ ولی بیشتر کارخانجات از اعمال متفاوتی از قبیل فیلتراسیون، تصفیه ازنی، تابش اشعه ماورای بنفش و تصفیه اسمزی استفاده می کنند و گرچه ممکن است این روش ها با کیفیت مناسبی محتوای میکروبی آب را از بین ببرد و طعم خاصی در آب به جا نگذارد، ولی احتمال دارد برخی شرکت های غیرمتعهد به دلیل ناآگاهی، با تابش بیش از حد اشعه به بطری های پر شده، ترکیبات مضر بطری های پلاستیکی را به درون آب منتقل کنند؛ البته این را هم بدانید برخی آب های معدنی تصفیه نمی شود.
باز هم احتمال آلودگی وجود دارد
اما این که بگوییم آب های بطری شده به علت تصفیه شدن دارای آلودگی نیستند، فرضیه چندان محکمی نیست. باید بدانید اگر آب سفره های زیرزمینی یا مجاری برخی چشمه ها به دلیل مجاورت با زباله های صنعتی و زمین های کشاورزی آلوده به ترکیباتی از قبیل نیترات، سیانید، آمونیاک، زیست کش های آلی و فلزات سنگینی همچون سرب، جیوه و کادمیوم باشد این ترکیبات در اثر تصفیه، جوشاندن یا ضدعفونی کردن از بین نرفته و اثرات خطرناک آن همچنان تهدیدکننده سلامت مصرف کنندگان است.
پس حتما برای تهیه آب های بطری شده انواع معتبر و نشان دار آن را انتخاب کنید و از خرید آب هایی که تاریخ انقضا نزدیکی دارند، اجتناب کنید و بدانید بیشتر آب های نامعتبری که در مسیر مسافرت در دسترس مسافران قرار می گیرد، بار میکروبی و شیمیایی بالایی دارد.
دلیل مزه و بوی ناخوشایند آب های معدنی چیست؟
برخی املاح و نمک های معدنی موجود در آب های زیرزمینی مسئول ایجاد رنگ، بو و طعم خوشایند یا ناخوشایند در برخی آب های بطری شده است که درصد این املاح بنا به سرچشمه آن از یک شرکت تا شرکت دیگر متفاوت است.
به عنوان مثال نمک های آهن دار رنگ آب را متمایل به قرمز و نمک های منگنزدار قهوه ای متمایل به سیاه می کند. زردی آب نشان دهنده وجود خاک رس یا ترکیبات گیاهی است و سبزی آن نشانه جلبک هاست. جالب است بدانید گاهی رشد جلبک در اثر مجاورت طولانی مدت برخی از این آب ها با نور خورشید دیده شده است و این موضوع به دلیل وجود مواد آلی در این آب هاست.
اما دلیل طعم ناخوشایند برخی آب های معدنی چیست؟ چنانچه در آب های معدنی درصد آهن و آلومینیم زیاد باشد مزه آن قابض و گس می شود و همین طور آب های منیزیم دار تلخ، سیلیس دار غلیظ، کلروره شور، قلیایی طعم صابون و آب های اسیدی ترش مزه اند. البته آب هایی هم که بوی ناخوشایندی دارند اسید سولفوریک، فنل، کلر و آمونیاک بالایی داشته و معمولا بهترین دما برای مصرف آن 5 تا 15 درجه سانتی گراد است؛ چرا که بر اثر گرم شدن بوی ناخوشایند آن بیشتر نمایان می شود.
آب معدنی درمانگر نیست
اما آیا می توان با مصرف روزانه آب معدنی کلسیم روزانه بدن را تامین کرد ؟ به گفته متخصصان تغذیه یک لیتر آب معدنی تقریبا 30 میلی گرم یا قدری بیشتر کلسیم دارد و اگر فردی روزانه به 800 یا 900 میلی گرم کلسیم نیاز داشته باشد باید 30 لیتر آب در روز بنوشد و این کارشدنی نیست و خوب است بدانید درصد املاح موجود در آب های معدنی به میزانی نیست که بتوان خاصیت درمانی قابل توجهی از آن انتظار داشت.
آب معدنی برای چه افرادی ضرر دارد؟
آب های بطری شده ای که املاح و سختی بالایی دارند، سنگ ساز بوده و برای کلیه مفید نیست؛ البته آب شرب برخی شهرها و مناطق کویری همچون قم و اصفهان که منیزیم، کلسیم، گچ و آهک زیادی دارد به دلیل سختی بالا در مقایسه با آب های معدنی برای مبتلایان به ناراحتی های کلیوی تفاوت چندانی ندارد. البته خوب است بدانید میزان املاح آب های فرموله شده نسبت به آب معدنی طبیعی کمتر است.
از طرفی به دلیل آن که سدیم در بیشتر آب های معدنی حضور قوی دارد، مصرف زیاد آن برای مبتلایان به پرفشاری خون توصیه نمی شود و گاهی فلوئور زیاد برخی از این آب ها سبب لکه شدن مینای دندان یا ایجاد زواید دردناکی در استخوان ها می شود و گرچه نیترات موجود در آب های معدنی کنترل شده و در حد مجاز است، اما با توجه به این که دریافت ترکیبات نیتراتی از غذاهای فرآوری شده همچون سوسیس و کالباس در برنامه غذایی روزانه افراد زیاد است، توصیه می شود که از مصرف مداوم آب های بطری شده بپرهیزید.
فاخره بهبهانی - جام جم
